Ontdek de kracht van je autonome zenuwstelsel: Ons persoonlijk beveiligingssysteem.

Ventraal vagaal (parasympatisch)

Ons sociale-betrokkenheidssysteem is actief, onze ‘gezicht-hartverbinding’: de verbinding tussen de ventrale nervus vagus (hart) en de spieren in ons gezicht en hoofd die bepalen hoe we kijken, luisteren en spreken. Onze hartslag is regelmatig en onze ademhaling is diep. We zijn verbonden met onszelf, anderen om ons heen en voelen ons veilig. De wereld is vredig en plezierig.

Voorbeelden: Plezier, blijdschap, gezondheid, groei en herstel, sociaal en verbonden.
Gevolgen voor gezondheid: Goede algemene gezondheid, goed dag- nachtritme, veerkrachtig immuunsysteem en goede spijsvertering, tijd voor rust en herstel.

Sympathisch

Dit is de toestand waarin we vechten of vluchten. We worden getriggerd en signaleren gevaar. Onze hartslag schiet omhoog, onze ademhaling wordt snel en oppervlakkig en we zijn in beweging, in actie door het vrijkomen van cortisol en adrenaline. De wereld kan gevaarlijk en onvriendelijk aanvoelen en je moet in actie komen om jezelf te beschermen.

Voorbeelden: Angst, zorgen, paniekaanvallen, woede, boosheid, relatieproblemen.

Gevolgen voor de gezondheid: Hartaandoeningen, hoge bloeddruk, gewichtstoename, chronische pijnklachten, concentratieproblemen, maag- en darmproblemen en vatbaar voor ziekten.

Dorsaal vagaal (parasympatisch)

Dit is onze laatste redding als al het andere mislukt en is ons meest primitieve systeem. We komen in een toestand van verlaagd bewustzijn, afsluiting en dissociatie, de zogenaamde bevriezing (freeze). We ervaren wanhoop, zijn te moe of te verward om na te denken of te handelen. De wereld voelt leeg, donker en koud. Het gevoel van veiligheid en hoop lijkt onbereikbaar.

Voorbeelden: Doodsangst, depressiviteit, sociaal isolement, gebrek aan energie en levensvreugde.
Gevolgen voor de gezondheid: Chronische vermoeidheid, fibromyalgie, geheugenproblemen, maagproblemen, lage bloeddruk en diabetes type 2.

Het zenuwstelsel en trauma

Trauma heeft altijd een weerslag op het zenuwstelsel en een effect hiervan is een niet goed functionerende vagale rem. De vagale rem is belangrijk in het reguleren van je autonome toestanden. Stel je de handrem van een fiets voor. Als je de rem loslaat, gaat je snelheid omhoog. Knijp je in de rem, dan ga je langzamer rijden. De vagale rem werkt hetzelfde, hij laat los om ons snel energie te geven en wordt vervolgens weer actief om ons systeem te kalmeren.

Dit patroon ervaren we meerdere keren per dag en geeft ons flexibiliteit om het hoofd te kunnen bieden aan de eisen die het leven aan ons stelt zoals de drukke agenda’s van werk en gezin. Traumatische ervaringen ondermijnen dit vermogen tot snelle regulatie en soepele overgangen tussen de verschillende systemen.

Door traumatische ervaringen worden patronen voor verbinding vervangen door patronen voor bescherming. Zonder het vermogen om de verdedigingsresponsen af te remmen is het zenuwstelsel voortdurend gemobiliseerd of geïmmobiliseerd.

Het lukt dus niet meer om bovenaan de ladder te komen waar we ons veilig en verbonden voelen.

En zonder voldoende hulpbronnen zoals innerlijke vaardigheden, een veilige omgeving en sociale steun wordt het patroon van immobilisatie-mobilisatie-immobilisatie een oneindige strijd waarbij het intense verlangen naar het bereiken van ventrale vagale veiligheid en verbondenheid niet wordt vervuld.

Praktische tips en manieren om je zenuwstelsel te reguleren

Je kunt op verschillende manieren je zenuwstelsel reguleren, via zelfregulatie en coregulatie. Als sociale wezens hebben wij elkaar nodig om te overleven, onze zenuwstelsels zijn continu opzoek naar verbinding met andere zenuwstelsels om zich verbonden te voelen.

Zelfregulatie: Wat kun je zelf doen?

• Ademhalingsoefeningen: zoals de 4-7-8 ademhaling (adem in 4 tellen in via je neus, houd 7 tellen vast en adem in 8 tellen uit via je mond.)
• Meditatie of mindfulness oefeningen
• Beweging: zoals wandelen, dansen en sporten
• Creativiteit: zoals schrijven, schilderen, muziek luisteren, lezen
• Buiten zijn in de natuur, zoals een wandeling in het bos, strand of park

Coregulatie: Wat kun je met een ander doen?

• Samen lachen met je beste vriend(in)
• Een knuffel, een kus of seks met je geliefde (huid op huidcontact)
• Een goed gesprek voeren
• Sociale activiteiten ondernemen
• Tijd doorbrengen met familie en vrienden

Conclusie

Door regelmatig aandacht te geven aan je autonome zenuwstelsel creëer je meer zelfbewustzijn, kunnen je relaties verbeteren en werk je aan een betere algemene gezondheid. Door te leren luisteren naar je lichaam en de signalen kun je beter omgaan met stress en kun je makkelijker spanning loslaten.
Hoe veiliger je zenuwstelsel zich voelt, hoe beter jij kunt groeien, herstellen en ontwikkelen, wat je ook weer uitstraalt naar je omgeving zodat ook zij zich veilig voelen in jouw bijzijn.

In mijn gratis e-book 'Van Vechten en Vluchten naar Veilig Verbonden' vind je meer tips en help ik je om op een diepere manier naar jezelf te kijken, je lichaam te begrijpen, je gedrag te veranderen en je emoties te reguleren door middel van kennis en praktische tips. Klik hier om hem te downloaden.

Liefs,

Sabine Jasmijn

Bron: Deb Dana - The Polyvagaal Theorie